Στις 3/2/2010 ο Δήμος Σικυωνίων κάλεσε τους δημότες του να συμμετάσχουν σε λαϊκή συνέλευση με θέμα τη διοικητική μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης «Καλλικράτης». Αν και οι λαϊκές συνελεύσεις αποτελούν μια ευκαιρία να ενημερωθούν οι πολίτες, να εκφράσουν τη γνώμη τους και να ελέγξουν τη δημοτική αρχή, η συγκεκριμένη, όπως και άλλες παλιότερα, δεν είχε συμμετοχή. Ίσως να μην υπήρξε επαρκής και έγκαιρη ενημέρωση του κόσμου για την πραγματοποίησή της (πάντως πανό ήταν αναρτημένο σε κεντρικό σημείο του Κιάτου) ή το γεγονός αυτό να οφείλεται στο ότι οι πολίτες σήμερα αποστρέφονται τις συλλογικές διεργασίες και ακολουθούν το δρόμο της ιδιώτευσης. Οι αιτίες και οι ευθύνες που οδήγησαν τον κόσμο στην παραίτηση και τον ατομικισμό είναι πολλές (δεν είναι της παρούσης ν’ αναφερθούν), με τις περισσότερες κατά τη γνώμη μου, να βρίσκονται στην πλευρά εκείνων που τα τελευταία χρόνια άσκησαν εξουσία, σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο.
Η ενέργεια του δήμου, πάντως, να καλέσει τους πολίτες σε λαϊκή συνέλευση για ένα θέμα που θα επηρεάσει τη ζωή τους τα επόμενα χρόνια ήταν σωστή, ανεξάρτητα από την ανταπόκριση του κόσμου. Μόνο που, μετά την ενημέρωση που έγινε, χρειαζόταν να δοθεί το βάρος περισσότερο στους απλούς πολίτες, οι οποίοι πρώτοι έπρεπε να πάρουν το λόγο και να κάνουν τις προτάσεις τους και κατόπιν να μιλήσουν οι εκπρόσωποι των δήμων και των υπολοίπων φορέων. Και αυτό δεν είναι ζήτημα διαδικασίας, είναι ζήτημα ουσίας και αντίληψης του πώς αντιμετωπίζεται ο απλός πολίτης από τους τοπικούς άρχοντες, οι οποίοι πρωτίστως και κύρια οφείλουν ν’ ακούν και να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τη γνώμη των πολιτών που εκπροσωπούν και κατόπιν να τοποθετούνται φυσικά και οι ίδιοι. Δημόσια διαβούλευση δε σημαίνει να μιλήσουν μεταξύ τους οι δημοτικοί σύμβουλοι, οι δήμαρχοι, οι βουλευτές, οι αρχηγοί των κομμάτων, αλλά σημαίνει να πει τη γνώμη του και ο κόσμος, οι πολίτες που βρίσκονται εκτός κέντρων εξουσίας και η γνώμη τους ν’ ακουστεί.
Τώρα σε ότι αφορά τον Καλλικράτη, η μεταρρύθμιση αυτή έχει υποστηρικτές και μη, ενώ υπάρχουν και πολίτες που τη βλέπουν με έντονο σκεπτικισμό. Οι υποστηρικτές της διοικητικής μεταρρύθμισης μεταξύ των άλλων αναφέρουν ότι θα οριοθετηθούν αρμοδιότητες ανάμεσα στους διευρυμένους δήμους και την περιφέρεια, που τώρα θα είναι αιρετή και ότι θα δημιουργηθούν ισχυρές διοικητικές ενότητες πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης με επάρκεια, αποτελεσματικότητα και σωστές υπηρεσίες στην εξυπηρέτηση του δημότη για διάφορα θέματα (π.χ. πολεοδομίας κ.α.) κ.λ.π. Προσωπικά πιστεύω ότι η αυτοδιοίκηση δεν πάσχει από μέγεθος, πάσχει από πόρους, αρμοδιότητες και εξουσίες.Αν λοιπόν δημιουργηθούν δήμοι μαμούθ, θα χαθεί η αμεσότητα δημότη και δημοτικής αρχής, θα δημιουργηθούν δήμοι απρόσωποι και επομένως θα υπάρξει τεράστια δυσκολία στην επίλυση των καθημερινών προβλημάτων. Το ζήτημα πιστεύω δεν είναι η δημιουργία τεράστιων δήμων δύσκολα διοικούμενων και εύκολα ελεγχόμενων από την κρατική εξουσία και τα κόμματα. Η αυτοδιοίκηση δεν πάσχει από ένα ανανεωμένο κρατικό και κομματικό έλεγχο, που με την εφαρμογή του Καλλικράτη θα είναι εντονότερος και μεγαλύτερος. Αντίθετα θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ενεργοποίηση των πυρήνων των τοπικών κοινωνιών(δηλ. στην ενεργοποίηση της γειτονιάς, του δημοτικού διαμερίσματος, του δήμου). Η αποτελεσματικότερη ενεργοποίηση και λειτουργία αυτών δεν εξυπηρετείται με τη δημιουργία υδροκέφαλων δήμων. Επιπλέον θα πρέπει να κατοχυρωθεί η απλή αναλογική ως πάγιο εκλογικό σύστημα, τόσο στις βουλευτικές όσο και στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, προκειμένου να καταγράφονται όλες οι κοινωνικοπολιτικές τάσεις. Άλλωστε και στην Ευρώπη ο μέσος όρος κατοίκων ανά δήμο είναι σήμερα 5.100 κάτοικοι/δήμο. Πιο συγκεκριμένα στις κάτωθι χώρες ισχύουν: Γαλλία 1600 κάτοικοι/δήμο, Αυστρία 3.400 κάτοικοι/δήμο, Ισπανία 4.900 κάτοικοι/δήμο, Γερμανία & Ιταλία 7.100 κάτοικοι/δήμο. Ήδη στην Ελλάδα με τους Καποδιστριακούς δήμους έχουμε ξεπεράσει το μ.ο. κατοίκων/δήμο που ισχύει στην Ευρώπη. Σήμερα στη χώρα μας ο μ.ο είναι 10.200 κάτοικοι/δήμο και με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης ίσως να φτάσει και στους 30.000 κατοίκους/δήμο!
Το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα πρόβλημα της τοπικής αυτοδιοίκησης έχει να κάνει, κατά τη γνώμη μου, με την απόδοση αρμοδιοτήτων και φυσικά με την οικονομική αυτοδυναμία της, η οποία θα επέλθει μόνο όταν εκχωρηθούν πόροι από την κεντρική εξουσία και εφαρμοστούν μέτρα που θ’ αποδώσουν άμεσα. Ένα τέτοιο είναι π.χ. η κατά 50% καταβολή του φόρου εισοδήματος των δημοτών στους δήμους. Γεννάται πάντως το ερώτημα πώς θα στηριχτούν οικονομικά οι διευρυμένοι Δήμοι, όταν τα δημοσιονομικά της χώρας βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Μήπως με την αύξηση των δημοτικών τελών σε περίοδο μάλιστα οικονομικής κρίσης; Μήπως με το να πληρώσει το μάρμαρο ο πολίτης, όπως συνηθίζεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Πώς είναι δυνατόν ένας τεράστιος δήμος, αρκετά μεγαλύτερος του σημερινού, ν’ ασκήσει αναπτυξιακή πολιτική, ν’ αναπτύξει δράση, να πραγματοποιήσει έργα, χωρίς πόρους; Ακόμη και στην περίπτωση που οι αυτοδιοικητικοί έχουν τις καλές προθέσεις και την επιθυμία να παράξουν έργο, με την έλλειψη πόρων δε θα τα καταφέρουν. Στην περίπτωση αυτή ο ρόλος τους θα είναι εντελώς άχαρος και διακοσμητικός. Εκτός βέβαια και ενδιαφέρονται κάποιοι μόνο για τους τίτλους και τ’ αξιώματα σ’ ένα μεγάλο δήμο.
Επίσης με το νέο σχέδιο για τη διοικητική μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» μπαίνει ταφόπλακα στη δημιουργία ανεξάρτητων, υπερκομματικών σχημάτων, που θα διαμορφώσουν το πρόγραμμά τους και τον τρόπο παρέμβασής τους μετά από τοπικές συζητήσεις, λαμβάνοντας υπόψη και τις τοπικές ανάγκες.
Τέλος σε ότι αφορά την εκπαίδευση, με τον Καλλικράτη ανοίγει ο δρόμος για τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων της Α’/θμιας και Β’/θμιας εκπαίδευσης στην περιφέρεια και τους δήμους. Αν αυτό το συνδέσουμε με τις προγραμματικές δηλώσεις αρμοδίων και με το κυβερνητικό πρόγραμμα, η μεταφορά της ευθύνης για την εκπαίδευση στους ΟΤΑ αποτελεί κεντρική επιδίωξη της νέας ηγεσίας του Υπ. Παιδείας. Όπως τόνισε η Υπ. Παιδείας κ. Διαμαντοπούλου στο 14ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ, η περιφερειακότητα θα αφορά τόσο στο αναλυτικό πρόγραμμα (θα είναι εθνικό κατά 85% και περιφερειακό κατά 15%), όσο και στους διορισμούς, που θα γίνονται μεν με ευθύνη του Υπ. Παιδείας αλλά η διαχείριση του προσωπικού θα μεταφερθεί σε περιφερειακό επίπεδο. Με την υλοποίηση της πολιτικής της περιφερειακής οργάνωσης της εκπ/σης διασπάται το ενιαίο της Δημόσιας Εκπ/σης, δημιουργούνται σχολεία πολλών ταχυτήτων, αφού τα σχολεία της χώρας δε θα ακολουθούν το ίδιο ενιαίο πρόγραμμα σπουδών. Μέσα δε από την αξιολόγηση του εκπ/κού έργου και των αναλυτικών προγραμμάτων, που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση – τα οποία θα είναι διαφορετικά από περιφέρεια σε περιφέρεια – θα προχωρήσει αργά αλλά σταθερά η κατηγοριοποίηση των σχολείων. Η διαχείριση του εκπ/κού προσωπικού ανά περιφέρεια ή δήμο πρακτικά σημαίνει ότι θα υπάρξει ουσιαστικά ένα διαφορετικό εργασιακό καθεστώς για κάθε εκπ/κό, με τελικό στόχο τις ατομικές συμβάσεις με τα σχολεία. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Υφυπουργού Παιδείας κ. Πανάρετου για διορισμό των εκπ/κών απευθείας στη σχολική μονάδα επιβεβαιώνουν αυτές τι προθέσεις της ηγεσίας του Υπουργείου. Ανομολόγητος τελικός στόχος των εμπνευστών της περιφερειακής αποκέντρωσης είναι το πέρασμα στο καθεστώς της υπογραφής ατομικής σύμβασης του εκπ/κού με τον εργοδότη του, όπως γίνεται στη Μεγάλη Βρετανία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί ο κάθε εκπ/κός διαπραγματεύεται μόνος του με τον εργοδότη του το εργασιακό καθεστώς και την αμοιβή του, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ο κλάδος της δημόσιας Β’/θμιας εκπ/σης διαφωνεί κατηγορηματικά με οποιαδήποτε κατεύθυνση περιφερειακής οργάνωσης της εκπαίδευσης (διορισμοί, διαχείριση προσωπικού, αναλυτικά προγράμματα, κ.λπ.).
Πάνος Κατσούλας
Δημότης Δήμου Σικυωνίων – Εκπ/κός
Πρόεδρος ΔΣ Β’ ΕΛΜΕ Κορινθίας
