Οπως γράφουν "ΤΑ ΝΕΑ" τον τελευταίο καιρό αγοράζει διαρκώς ράβδους χρυσού και πλατίνας, αλλά δεν σταματά να ψάχνει και για άλλες επενδυτικές ευκαιρίες. Αμερικανικά νομίσματα των 5 σεντς, για παράδειγμα. Μόλις αγόρασε 20 εκατομμύρια τέτοια νομίσματα. Στην τράπεζα τον κοίταζαν σαν χαζοί όταν το ζήτησε και τον ρώτησαν γιατί. «Μου αρέσουν», απάντησε ο Κάιλ Μπας. Στην πραγματικότητα του αρέσουν διότι το μέταλλο σε κάθε νόμισμα των 5 σεντς αξίζει 6,8 σεντς και προβλέπει ότι στα επόμενα δύο χρόνια θα αλλάξουν τη σύνθεση και εκείνος θα βγει κερδισμένος...
Ο τεξανός επενδυτής δεν ασχολείται μόνο με αμερικανικές πενταροδεκάρες. Εβγαλε μια περιουσία από το χάος που επικράτησε στην αγορά των στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου. Πριν από το 2008 δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έβλεπαν ότι η αγορά των ακινήτων στις ΗΠΑ δεν θα άντεχε για πολύ ακόμα καθώς στηριζόταν στα δάνεια. Ομως μόνο περίπου 15 επενδυτές αποφάσισαν να στοιχηματίσουν ότι είναι φούσκα και θα σκάσει - και τελικά αποδείχθηκαν οι μόνοι λογικοί σε έναν παράλογο κόσμο.
Μεταξύ αυτών ήταν και ο Κάιλ Μπας, ο μάνατζερ του κερδοσκοπικού επενδυτικού κεφαλαίου Hayman Capital του Ντάλας. Τεξανός, γύρω στα 40, είχε περάσει τα πρώτα χρόνια της καριέρας του στη Γουόλ Στριτ. Στα τέλη του 2006 πήρε τα μισά από τα 10 εκατομμύρια δολάρια που είχε βγάλει, συγκέντρωσε άλλα 500 εκατομμύρια δολάρια, δημιούργησε το δικό του hedge fund και πόνταρε ένα τεράστιο ποσό στο ότι θα καταρρεύσει η αγορά των ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου. Οπερ και εγένετο. Πλούσιος πλέον το 2008, άρχισε να αποκτά φήμη στους επενδυτικούς κύκλους.
Ομως εκείνον τον απασχολούσε ο επόμενος στόχος του: οι κυβερνήσεις.
Κατά την άποψή του, η οικονομική κρίση δεν είχε τελειώσει. Καλυπτόταν απλώς από τα κεφάλαια των πλούσιων δυτικών κυβερνήσεων, οι οποίες ανέλαβαν τους κινδύνους που συνδέονται με αμφίβολα χρεόγραφα αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο Μπας και οι συνεργάτες του δεν μιλούσαν πλέον για την κατάρρευση μερικών ομολόγων αλλά για την κατάρρευση ολόκληρων κρατών.
Από το 2002 είχαν διαβλέψει μια «ψεύτικη» ανάπτυξη σε μεγάλο κομμάτι του πλούσιου, ανεπτυγμένου κόσμου. Εκείνο που έμοιαζε με οικονομική ανάπτυξη ήταν δραστηριότητες ανθρώπων που δανείζονταν χρήματα τα οποία δύσκολα θα μπορούσαν να ξεπληρώσουν. Με έναν πρώτο υπολογισμό, τα παγκόσμια χρέη, δημόσια και ιδιωτικά, υπερδιπλασιάστηκαν από το 2002: έφθασαν από 84 στα 195 τρισεκατομμύρια δολάρια!
«Ποτέ μέχρι σήμερα στην παγκόσμια ιστορία δεν είχαμε δει αυτού του είδους την συσσώρευση χρεών», παρατηρεί ο Μπας. Οι μεγάλες τράπεζες που είχαν χορηγήσει αυτά τα δάνεια δεν αντιμετωπίζονταν πλέον ως ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά ως προεκτάσεις των κυβερνήσεών τους, οι οποίες σίγουρα θα έσπευδαν σε βοήθειά τους σε περίπτωση κρίσης. Ετσι το δημόσιο χρέος των πλούσιων κρατών, ήδη σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα και διαρκώς αυξανόμενο, τώρα περιελάμβανε όχι μόνο το επίσημο δημόσιο χρέος αλλά και τα χρέη του τραπεζικού συστήματος κάθε χώρας. «Το πρώτο πράγμα που προσπαθήσαμε να καταλάβουμε», εξηγεί ο Μπας, «ήταν το μέγεθος αυτών των τραπεζικών συστημάτων, ιδιαίτερα σε σχέση με τα έσοδα κάθε κυβέρνησης. Μας πήρε σχεδόν τέσσερις μήνες να συλλέξουμε τα στοιχεία. Δεν υπήρχαν πουθενά». Το αποτέλεσμα προκάλεσε έκπληξη: η Ιρλανδία είχε χρέη 25πλάσια των ετήσιων φορολογικών της εσόδων, η Ισπανία και η Γαλλία δεκαπλάσια. Ιστορικά, όταν οι κυβερνήσεις έχουν τόσες υποχρεώσεις, οι χώρες οδηγούνται σε χρεοκοπία.
Ο Μπας και οι συνεργάτες του δυσκολεύονταν να πιστέψουν τα ευρήματά τους και ανησυχούσαν μήπως δεν κατάλαβαν κάτι καλά. Ζήτησαν λοιπόν τη βοήθεια του ανθρώπου που θεωρείται ο πλέον ειδικός στον κόσμο επί του θέματος, του καθηγητή του Χάρβαρντ Κένεθ Ρογκόφ. «Του εξηγήσαμε τα στοιχεία και εκείνος άρχισε να ψιθυρίζει κοιτώντας τα: "Δεν μπορώ να πιστέψω ότι είναι τόσο άσχημα". Μα καλά, τον ρωτήσαμε, είσαι ο ειδικός για τους προϋπολογισμούς, όλοι σε εσένα απευθύνονται. Εάν εσύ δεν ξέρεις τι συμβαίνει, ποιος το ξέρει; Κανείς δεν καταλαβαίνει τι γίνεται;». Τότε πια το κατανόησαν. Η κρίση των στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου (subprime) ήταν απλώς το σύμπτωμα. Από κάτω έβραζε μια μεγαλύτερη οικονομική κρίση που θα ξεσπούσε σε λίγο.
H αγορά συμβολαίων ανταλλαγής πιστωτικής αθέτησης (cds) δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '90, όμως εκεί στράφηκε ο Μπας μόλις κατάλαβε τι γίνεται. Αγόρασε cds για μια σειρά χωρών που οι αναλυτές του θεώρησαν πιο πιθανό να μην μπορέσουν να αποπληρώσουν τα χρέη τους: Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελβετία, Πορτογαλία και Ισπανία. Για κάθε 1.100 δολάρια που πόνταρε στη χρεοκοπία της Ελλάδας, εάν αυτό συμβεί ο Κάιλ Μπας θα κερδίσει 700.000 δολάρια! Ο Μπας είναι πλέον συχνός καλεσμένος σε οικονομικές εκπομπές της αμερικανικής τηλεόρασης όπου μεταξύ άλλων προβλέπει και ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια η Ιαπωνία με 190% αναλογία χρέους προς ΑΕΠ θα προχωρήσει σε αναδιάρθρωση.
Λεπτομέρειες για τις δραστηριότητες του Μπας μάθαμε στο πρόσφατο βιβλίο του δημοσιογράφου Μάικλ Λιούις «Boomerang: The meltdown tour». «Σε τι θα συμβούλευες τη μητέρα σου να επενδύσει;» τον ρώτησε ο Λιούις, για να πάρει την απάντηση: «Οπλα και χρυσό». Αυτά τα δύο φαίνεται ότι είναι τα αγαπημένα του «Ανθρώπου που πούλησε τον κόσμο», όπως έγραφε ο τίτλος των «Sunday Times».
Στο ράντσο του έξω από το Ντάλας φιλοξενεί δεκάδες όπλα και εκρηκτικά τα οποία χρησιμοποιεί, μεταξύ άλλων, για να σκοτώνει τους κάστορες που τολμούν να φτιάχνουν φράγματα στα ποτάμια της περιοχής. Γεννημένος, μεγαλωμένος και σπουδασμένος στο Τέξας, ο Κάιλ Μπας φαίνεται να «διαβάζει» τα όσα συμβαίνουν στον πλανήτη καλύτερα από πολλούς κοσμογυρισμένους και διαθέτει το απαιτούμενο θράσος ώστε να κερδοσκοπεί πάνω στη χρεοκοπία ολόκληρων λαών.
Δεν χάνει την ευκαιρία, βέβαια, να δημιουργεί το κλίμα που τον συμφέρει, μια και η ψυχολογία των αγορών αυτή τη στιγμή είναι ιδιαίτερα ευεπηρέαστη. Γι' αυτό και όπου σταθεί και όπου βρεθεί προβλέπει τη χρεοκοπία της Ελλάδας, κάτι που θα του αποφέρει τρελά κέρδη. Ο Μπας ποντάρει πάντα σε αρνητικά σενάρια διότι είναι και τα πιο προσοδοφόρα. Ωραίος τύπος για παρέα... «Δεν είμαι κάποιος που τα βλέπει όλα αρνητικά στη ζωή», δικαιολογείται. «Οταν τα πάντα καταρρεύσουν, θα είμαστε ακόμα ζωντανοί ώστε να ξεκινήσουμε και πάλι από την αρχή».
σ.σ: Να υποθέσουμε ότι υπάρχουν και Έλληνες "επενδυτές" τέτοιου είδους;
