«Όλες οι συζητήσεις ζούνε από τη διαφωνία, από την προσπάθεια να πείσεις τον άλλον ή να μάθεις από αυτόν, κι αυτό σημαίνει κατά βάση συναίνεση. Συναίνεση είναι ο στόχος... η διαφωνία είναι το μέσον...». (Γιούργκεν Χάμπερμας, Γερμανός φιλόσοφος).
Γράφει ο Κώστας Παππής
Η στήλη αυτή είναι, όπως λέει κι ο τίτλος της, μια πρόσκληση και ταυτόχρονα μια πρόκληση για διάλογο. Δυστυχώς, ελλείψει αντιλόγου, μονίμως μονολογώ και δεν μου αρέσει. Αλλά αυτή τη φορά ο Βλάσης Οικονόμου κάνει την έκπληξη. Και τι έκπληξη!
Λοιπόν, στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας, σε αυτή τη στήλη, δημοσιεύθηκε ένα κείμενό μου με τίτλο «Μετά την αποχή τι;» (http://costaspappis.blogspot.com/). Με αφορμή το κείμενο αυτό ο Βλάσης Οικονόμου έγραψε το κείμενο που ακολουθεί. Ένα εξαιρετικό κείμενο, που προσκαλώ όλους τους αναγνώστες της εφημερίδας, ιδίως τους νεότερους, να το διαβάσουν. Μόνο προσοχή: δεν είναι ένα εύκολο κείμενο. Αντίθετα, θέλει αναγνώστες σε πνευματική εγρήγορση. Αν κάποιος δεν είναι σε τέτοια διάθεση, τι να πω; Υπάρχει και η τηλεόραση.
Και κάτι ακόμα: μακάρι να συνεχιστεί αυτός ο διάλογος, που τροφοδοτεί τόσο γόνιμα ο Βλάσης με το κείμενό του.
***
Η νεολαία της Αδιαφορίας, η κληρονομιά και το αναπόφευκτο
Του Βλάση Οικονόμου
«Η αδιαφορία είναι το νεκρό βάρος της ιστορίας… είναι η αδρανής ύλη μέσα στην οποία πνίγονται οι πιο θαυμάσιοι ενθουσιασμοί…. ακατέργαστη ύλη που εξεγείρεται ενάντια στην νόηση και την πνίγει…» (Α. Γκράμσι).
Η τάση της αδιαφορίας είναι να χρεοκοπήσει όλα τα ιδανικά, όλες τις ιδεολογίες, για να σταθεί αγέρωχη και αναμφισβήτητη. Επιβεβαιώνει διαρκώς πως δεν υπάρχει λόγος να ασχοληθεί.
Οι αδιάφοροι είναι οι αιώνιοι αθώοι, κλαψουρίζοντας πάντα ότι έπρεπε να εξαιρεθούν από τις συνέπειες (που είχε η αδιαφορία τους). Δεν ασχολήθηκαν και άρα θαρρούν πως δεν έφταιξαν ποτέ.
Έτσι δεν έχουν καμία ευθύνη (μια ελαφριά ίσως για τον εαυτό τους) απέναντι στο σύνολο, απέναντι στην κοινωνία, στον πιο αδύναμο! Είναι κύριοι της ορθότητας της άποψής τους, της μιας πάντα σωστής, πάντα αλάνθαστης, πάντα καλύτερης ως μοναδικής και συνήθως απροβλημάτιστης, γρήγορης και εκεί που απαιτείται πολύς χρόνος.
Ακόμα και ο ηρωισμός στέκεται στην αντίπερα όχθη της αδιαφορίας και οφείλει την ύπαρξή του σε αυτή, όπως και η συμμετοχή ορισμένων με έντονο τρόπο .
Ο ατομισμός πιθανά είναι η πηγή της αδιαφορίας.
Υπάρχουν σύγχρονες αιτίες για την αδιαφορία, όσο αδικαιολόγητη και αν είναι!
Έχουμε μια απορριπτική και γρήγορη κοινωνία, απέναντι στην νεολαία που συντηρητικοποιεί, αναδιπλώνει τα κοινωνικά της χαρακτηριστικά και πλήττει έντονα το ενδιαφέρον.
Έχουμε μια απορριπτική και γρήγορη κοινωνία, απέναντι στην νεολαία που συντηρητικοποιεί, αναδιπλώνει τα κοινωνικά της χαρακτηριστικά και πλήττει έντονα το ενδιαφέρον.
1. Χιλιάδες απορριπτικοί μηχανισμοί εξετάσεων και «επιλογών» για να καταλήξουν με αυτές στο πουθενά. Το κλειδί που ξεκλειδώνει όλες τις πόρτες έγινε η προσκόλληση σε κάποιον δυνατό! Είτε κόμμα είτε κανάλι είτε πλούσιο κάτι , κάποιον που έχει την αντίληψη της δύναμης στην κοινωνία!
2. Οικογενειακά κομματικά άρματα που προσέφεραν σαν κληρονομιά την ανταλλακτικότητα στις σχέσεις πολιτικής και εξυπηρέτησης αφαιρώντας επί σειρά ετών το κοινωνικό καλό προς όφελος του ιδιωτικού (σήμερα είναι η γενική γραμμή). Έπειτα που η ανταλλαγή απέτυχε , φτώχυνε, νιώθει προδομένος από την πολιτική έτσι όπως την είχε γνωρίσει.
3. Το κράτος. Που ενώ είναι δημιούργημα της κοινωνία έχει απομακρυνθεί πολύ από αυτήν, από τον άμεσο έλεγχό της από τις ανάγκες, και έχει μετατραπεί σε μηχανισμό, βραχνά και βάρος της. Η μορφή με την οποία ζητά την συμμετοχή είναι ανά 4 χρόνια.
4. Ο συνδικαλισμός. Υποταγμένος πολλά χρόνια στον δικομματισμό δεν κατάφερε να σώσει οτιδήποτε τα τελευταία χρόνια , ρουτινιασμένος, ενσωματωμένος, δεν γοητεύει κανέναν.
5. Στην εργασία δεν συμμετέχουν οι νέοι, ούτε στα δικαιώματα. Δουλεύουν η ανεργούν με όρους που τους απορρίπτουν από την ζωή ( θα μιλήσουμε αλλού).
6. Ο πολιτισμός, έγινε φυσική η λιγοσύνη, η αντιστορικότητα, η έλλειψη αξιών. Παθητικός θεατής μετασχηματίζεται σε παθητικότερο με βομβαρδισμό γρήγορων πληθωρικών εικόνων, εύπεπτου θεάτρου και την μεταφορά της τέχνης στον χώρο της ευκολίας, της βολικότητας και του κουτσομπολιού.
7. Στις διαβαθμίσεις των αξιών η αγάπη, η φιλία, η αλληλεγγύη πρέπει να παίρνουν τις χαμηλότερες θέσεις.
8. Η άνιση μοιρασιά του πλούτου, η τόσο οξυμένη και τόσο οφθαλμοφανής, απομακρύνει από την όποια συμμετοχή που θα απαιτούσε εξαιρετική ενέργεια για να ξαναφέρει το δίκαιο.
9. Η αριστερά: Αναξιόπιστη, γερασμένη, φτάνει μέχρι εδώ με «δανεικά» στον χώρο της πολιτικής και της ιδεολογίας. Σε ορισμένες πλευρές εκπτωτική, εύκολα ενσωματωμένη και ανταλλάξιμη. Σαν φωνή και έκφραση της αντίστασης δεν έχει καταφέρει να σταθεί ακόμα στο ύψος της.
Ούτε τα νιάτα ούτε η έλλειψη γνώσης δεν αθωώνονται στον χρόνο ούτε την θέληση .
Η αδιαφορία συσσωρεύει μέσα της τους όρους, τους νόμους, τις συνθήκες που μετά μόνο η εξέγερση μπορεί να αλλάξει. Αυτό είναι το αναπόφευκτο της ιστορίας. Δεν υπάρχει παρά η απότομη αλλαγή, η ασυνέχεια που υπόσχεται μια διαφορετική συνέχεια.
Η στιγμή που νιώθεις διαφορετικός μέσα από αλληλέγγυες πράξεις, μέσα από εξεγέρσεις που αλλάζουν τη ροη, όταν από παθητικός θεατής της ιστορία γίνεσαι δημιουργός της. Όταν γεμίζουν οι δρόμοι και οι πλατείες. Όταν φυτρώνει το νοιάξιμο παντού, για όλους και για όλα. Μέσα από την συμμετοχή στις κινήσεις που από αυτές κινιέται μια ολόκληρη γενιά, μια ολόκληρη τάξη.
Και ας μην έχει η νεολαία τα εργαλεία να βγει μπροστά, γιατί διαφορετικά εργαλεία την έφτασαν μέχρι εδώ. Έχει μόνο την ύπαρξή της που διαπραγματεύεται με τον χρόνο και ένα ολάκερο σύστημα που την μειώνει. Μέσα της, όπως και σε κάθε ανθρώπινο, βρίσκονται οι δυνατότητες. Μέσα στα πάθη της, στην αγωνία της, στην λαχτάρα και στην ανάγκη της να υπάρξει στο μέλλον. Πού αλλού άλλωστε δεν έγιναν οι μεγαλύτερες τρέλες αν όχι στα νιάτα.
Έχει και άλλον ένα ιδιαίτερο σύμμαχο: είναι η ιστορία! Μια σπουδαία κληρονομιά από ανθρώπους σε τούτη τη χώρα που σήκωσαν το ανάστημά τους απέναντι σε δυνατά συστήματα για να αποδείξουν ότι η ύπαρξή τους, η ελευθερία τους, η αξιοπρέπειά τους, τα δικαιώματά τους έχουν μεγαλύτερη αξία από μια λίγη ζωή. Την δίψα που έδειξαν τα νεολαιίστικα κινήματα όλο τον 20ο αιώνα για να αλλάξουν καθετί σκουριασμένο. Τις εφόδους στον ουρανό, το να ζητούν το αδύνατο, να απαιτούν παιδεία και ελευθερία. Μια όμορφη κληρονομιά από ανθρώπους (που υπάρχουν ανάμεσα μας σήμερα) που με τόλμη έφεραν αυτό που φάνταζε αδύνατο. Αν χρωστάμε κάτι σε αυτούς είναι το αδύνατο.
Η νεολαία ακόμα ζηλεύει τον πλούτο που χάνεται θαμπωμένη στα αγαθά, μην γνωρίζοντας ότι είναι η ίδια κληρονομιά και υλική και πολιτική και πολιτιστική! Μη γνωρίζοντας ότι η πολιτική είναι κομμάτι της λύσης και όχι του προβλήματος. Το γάντι το έχουν ρίξει απέναντι στην δημοκρατία, την αξιοπρέπεια και την ιστορική κληρονομιά.
